Kasaba’nın üzümünden söz ettik, renklerini masanıza koyduk. Miski amber kokularını dağıttık. Şimdide belleğimizin kilerinde ya da anılar içinde bir anı olarak yer alan Hacı Zeynel Camisinden söz edip ve onun siyah beyaz eski fotoğraflarını koyalım dedik.
Gelin bu gün bir ikindi vakti yola çıkıp, mavi, yeşil, kırmızı, sarı boyalı küp şekerleri andıran evlerin yer aldığı yere gidelim. Küçük pencereleri renk renk boyalarla süslenmiş, yosun tutmuş kiremitleri ile dikkati çeken bir muhite gidelim.
Kasaba mimarisinin tüm güzelliklerini taşıyan evlerin yanı başındaki bir camiye gidelim. Bu camiye giderken anılarınız sizi ta çocukluğunuza götürebilir. O yollar üzerindeki çok şey o renkli güzergâh bir eski zaman figürü olarak karşınıza çıkabilir.
Bu cami, diğerleri gibi ihtişamlı ve de görkemli değildir. Bu cami, mimarî anlamda pekte dikkati çekmez. O Kasaba’nın doğusunda saklanmış, daracık sokakların bitiminde gizlidir. Aslında Kasaba kokuludur bu cami.
Bu kutsal mabedin ismi Hacı Zeynel Camisidir. Biz Kasabalılar bu kutsal yere Hacı Zeynel Cami olarak biliriz de Ünlü tarihçi M. Çağatay Uluçay ise bu camiinin ismi “İnel Camisi”dir der.
Hepsi efsane halinde günümüze ulaşan ve doğrulu tartışılan hikâyeler olsa da birden çok öyküsü vardır Hacı Zeynel Camisi’nin. Bugünün Albayrak Mahallesi’ndedir. Mahallenin eski adı Orta Mahalle’dir. Mahallenin ismi ta 1575 tarihine kadar uzanır. 1575 tarihinde mahallede bir mescit görülür. Olası ki bu mescit Hacı Zeynel Dede’nin yaptırdığı yapıdır. Kasaba çevresinde etkin rol oynayan erenlerden birisi olarak bilinir Hacı Zeynel Dede. Hacı Zeynel Camii ve onu inşa ettirdiği söylenen Hacı Zeynel Dede hakkında aydınlatıcı bilgiler yoktur. Günümüze ulaşan sözlü kaynaklara göre Hacı Zeynel o dönemde sosyal ve iktisadi yaşama yön veren bir şahsiyettir.
Bu mahalle ve caminin etrafı hala sobaların üzerinde mısırların patlatıldığı, anneannelerin torunlarına masallar anlattıkları yerdir. Ve burası fasulyelerin, biberlerin kurutulmak için hala kaldırımlara serildiği alandır. Geçmişi bir ipekböceği gibi hayatı örerken, bugün bir kıyıda unutulmuşluğun hüznüyle, dar kaldırımlarını sessiz insanların adımladığı yerdir.
Burası ya da caminin etrafı bir tarihtir. Kasaba’nın ilk kuyusu burada, Hacı Zeynel Camii yakınında Bey-Pınarı denilen mevkide 1575 yıllarında açılır. Celali eşkıyalarından korunmak üzere buraya dikilir Turgutlu’nun ilk surları. İnşa edilen bu sur, zamanın Saruhan Sancak Beyi ve adamları tarafından yıkılmak istenir. Ancak Kasaba halkı bu duvarın yıkılmaması için direnir ve saraya başvurur. Merkezden gönderilen 13 Mart 1609 tarihli hüküm fermanı üzerine surun yıkılması durdurulur. Durdurulur durdurulmasına da biz Kasabalılar pek sevmeyiz tarihi yapıları… Onu da yıkıp yerle yeksan etmişiz.
Bu camiye vardığınızda, sizi asırlık birkaç servi ağacı karşılar. Birkaçta tarihi devşirme taşlar. O servi ağaçlarına bakarken onların heybeti içinize garip hisler doldurur. Kendinizi küçücük ve önemsiz hissedersiniz. Caminin asırlara meydan okuyan devasa ana kapısı ve yuvarlak kemerli dikdörtgen formlu pencereleri sizi alıp bilmediğiniz bir masal diyarına götürebilir.
Bazı yazarlara göre, camii önce bir mescit olarak inşa ettirilir. Bu mescit 3’üncü Murat (1574 -1595) veya 3’üncü Mehmet ( 1595 -1603) döneminde yıktırılıp, Hüseyin Ağa vakfının Mütevellisi Mehmet Ağa tarafından daha da genişletilerek yeniden yaptırılır. Mescit, 2’inci Abdülmecit döneminde (1892 -1902) genişletilir ve yanına minaresi eklenir.
Bu caminin avlusunda, mihrap duvarının önünde kutsal sayılan iki mezar yer alır. Bu mezarlardan birisi Hacı Zeynel Dede’ye diğeri ise onun oğluna aittir. Bu mezarların başında, zaman zaman umarım ile başlayan arzu edilen bir şeye kavuşmak için geleceğe dair dilekler de dilenir.
Hacı Zeynel Camii ve dünün Orta Mahallesi ile ilgili anılar, öyküler öylesine çoktur ki, zaman her şeyi alıp götürmüştür. 1800’lü yılların ortalarında tabakhaneleri ile ünlenen bu mahalle, kahvehaneleri, kasap dükkânları, terzi, semerci, berber, nalbant dükkânları ve de hayvanları ile dikkati çekmiştir.
Şimdilerde derin uykularda olan bu mahallenin anıları, masallara taş çıkartan öyküleri oldukça fazladır.
Ali ŞENTÜRK
Yorum ekle
